طاهر ذوالیمینین و بررسی ساختار حکومت طاهریان

بعد از آنکه اعراب توانستند بر حکومت ساسانیان غلبه نمایند، تلاش مردان این سرزمین برای کسب استقلال مجدد چندین قرن به طول انجامید تا اینکه سرانجام فردی به نام طاهربن حسین در اوایل قرن سوم هجری توانست حکومت نیمه مستقلی را در خراسان شکل دهد و به این شکل اولین گام برای کسب استقلال را بردارد. حکومت طاهریان خراسان حدود نیم قرن به طول انجامید و در این مدت ارتباط تنگاتنگی با خلافت عباسی داشت و خلفا آنان را دست نشانده خود می دانستند و به چشم یک حکومت مستقل به آن نگاه نمی کردند. با این حال این حکومت در امور داخلی خود کاملاً مستقل بود به شکلی که حاکمان طاهری بدون دخالت خلفا برای خود جانشین تعیین می کردند. حکومت طاهریان در خراسان خصوصاً در زمان عبدالله بن طاهر به دادگری و حمایت از محرومین مشهور بود اما در زمان آخرین حاکم طاهری برخی از گماشتگان او در ولایات، این شیوه پسندیده را به فراموشی سپردند. سرانجام با شروع ضعف خلافت عباسی و ناتوانی آخرین حاکم طاهری، یعقوب لیث صفاری توانست در سال 259ه نیشابور را از محمدبن طاهر بگیرد و این چنین به عمر طاهریان پایان دهد. اما با این وجود، شاخه دیگری از طاهریان که در بغداد مقام شرطگی آن شهر را در دست داشتند همچنان تا سال 300ه در این سمت باقی ماندند. حکومت طاهریان اولین سنگ بنای استقلال ایران پس از ورود اعراب را بنیان نهادند و راه را برای حکومتهای دیگری مانند صفاریان و سامانیان باز کردند و آغازگر تحولات بنیادین در عرصه فرهنگ وتمدن ایران زمین بودند.